داروهای شیمیایی: SALBUTAMOL - سالبوتامول

اشکال دارویی

اسپری استنشاقیAerosol: 100mcg/dose (200 doses)
قرص Tab: 2mg (as sulfate)
آمپول Inj: 0.5mg/ml (as sulfate)
شربت syrup: 2mg/5ml (as sulfate)
محلول Sol. For inhalation: 5mg/ml, 2.5mg/2.5ml

فارماکوکینتیک – دینامیک ، مکانسیم اثر

تحریک گیرنده بتا دو آدرنرژیک ریه‌ها، مهار آزادشدن واسطه‌های حساسیت مفرط از سلول‌ها، بـه ویـژه از ماست‌سل‌ها، انقباض معدی - رودی با واسطه گیرنده‌های آلفا لیپولیز بـا واسـطه گـیرنده‌های بتا یک، کـاهش تونوسیته عضلات معده و روده با واسطه گیرنده‌های بتا دو ، افزایش انبساط عضلات رحم‌، افزایش ترشحـات رنین‌، افزایش گلیکوژنولیز وگلوکونئوژنز کبدی‌، افزایش ترشحات سلول‌های ، پانکراس‌.
دارای جذب خوب و سریع‌گوارشی‌، نیمه عمر پلاسمایی 4 تا 6 ساعت و نیمه عمر دفع ٣.٨ ساعت‌، شروع اثر 15 تا 30 دقیقه پس از تجـویز خوراکـی‌، حداکثر اثر دارو ٣-٢ ساعت پس از تجویز خوراکـی و مدت زمان اثر دارو ٨ ساعت یا بیشتر، متابولیسم کبدی و در دیواره روده باریک‌، متابولیت اصلی دارو: کنژوگه سولفات غیرفعال‌. دفع کلیوی و مدفوعی‌، بعد از تجویز فرم استنشاقی دارای جذب سیستمیک سریع و شـروع اثـر سریع و در عرض ٥ دقیقه‌. حداکثر اثر دارو پس از 30 تا 90 دقـیقه (‌%٧٥ حداکـثر اثـر در ٥ دقـیقه اول‌)‌، باقی‌ماندن اثر دارو، 3 تا 6 ساعت‌، عدم متابولیزاسیون ریوی و متابولیسم دوز استنشاقی بلعیده شده درکبد و دیواره روده باریک‌.

مصرف برحسب اندیکاسیون

• - حمله حاد بروبکواسپاسم (‌حمله آسم‌)
• - آسم مزمن
• - پیشگیری از برونکواسپاسم ناشی از ورزش یا فعالیت
• - COPD و سرفه و برونشیولیت
• - هپیرکالمی
• - پیشگیری از زایمان زودرس بدون عارضه

تداخلات مهم

دارویی‌:

• - ایجاد آثار تجمعی در مصرف با اپی‌نفرین و سایر سمپاتومیمتیک‌ها؛
• - تشدید فعالیت دارو بر سیستم عروقی توسط MAOIs
• - آنتاگونیزه‌کردن آثار دارو توسط بلوک‌کننده‌های بتاآدرنرژیک‌؛
• - تشدید آثار ناخواسته دیورتیک‌ها نظیر تغییرات ECG و هیپوکالمی‌؛
• - احتمال‌کاهش سطح سرمی دیگوکسین

آزمایشگاهی‌: افزایش مختصر و گذرا در قند خون

موارد منع مصرف و احتیاط

منع مصرف‌: مصرف اسپری یا قرص درکودکان زیر ١٢ سال و شربت درکودکان زیر ٢ سال‌، حساسیت مفرط‌، آریتمی قلبی وابسته به تاکی‌کاردی‌، آنژین صدری‌، سابقه حساسیت به سمپاتومیمتیک‌های آمینی‌، آریتمی‌های بطنی نیازمند داروهای اینوتروپیک‌، بیماری ارگانیک مغزی‌، زایمان‌، دیلاتاسیون قلبی‌، گلوکوم زاویه بسته‌.
 
احتیاط‌: دیابت شیرین‌، پرفشاری خون‌، نارسایی احتقانی قلب‌، بیماری سرخرک‌های کـرونر، هـیپرتروفی پروستات‌، هیپرتیروئیدیسم‌.

عوارض جانبی

شایع‌ترین‌: تاکی‌کاردی‌، سردرد، بی‌قراری‌، عصبانیت‌، لرزش دست‌، سرگیجه حقیقی‌، دیزینس‌، بیش‌فعالی‌، خشکی یا تحریک دهان یاگلو، برونکواسپاسم‌، بی‌خوابی‌، تپش قلب‌، تهوع‌، استفراغ‌.
 
مهم‌ترین‌: برونکواسپاسم پارادوکس یا ناشی از حساسیت‌، تنگی نفس‌، درماتیت ناشی از حساسیت مفرط (‌به شکل آنژیوادم‌، راش پوستی‌،‌کهیر)‌، اسپاسم حنجره‌، تحریک و ادم حنجره‌.

سایر عوارض‌: تغییرات فشارخون‌، تشنج‌، ضعف‌، توهـم‌، تاری دید، مردمک‌های دیلاته‌، تهوع و استفراغ‌، کرامپ‌های عضلانی‌، خشونت صدا، بی‌اشتهایی‌، تعریق‌، گرگرفتگی‌، اسـهال‌، سوزش سـردل‌، نـاراحـتی گوارشی‌، خواب‌آلودگی‌، آنژین صدری‌.

مصرف در بارداری و شیر دهی

مصرف در صورت وجود خطر هیپوکسی جفتی به دلیل بیماری ریوی شدید در مادر، تجویز در شیردهی براساس درجه اهمیت تجویز.

مسمومیت و درمان

مسمومیت بیشتر به دنبال مصرف فرم تزریقی خوراکی مگر اینکه جذب سیستمیک فرم استنشاقی روی داده باشد.
 
علایـم‌: هیپرگلیسمی‌، هیپوکالمی‌، افت فشار خون‌، اسیدوز لاکتیک‌، تاکـی‌کاردی‌، لرزش دست‌، اسـتفراغ‌، هالوسیناسیون و پارانویا به دنبال مصرف اسپری‌، تشنج‌، تاکـی‌آریتمی‌ها.
 
درمان‌: قطع سالبوتامول‌، تجویز داروهای بتابلاکر انتخابی قلب جهت تاکی‌آریتمی‌، پایش وضعیت بالینی بیمار خصوصآ از نظر قلبی عروقی‌، اقدامات حمایتی‌.

توجهات پزشکی – پرستاری ، آموزش بیمار - خانواده

• - ترمور از عوارض شایع مصرف سالبوتامول و ایجادکننده تداخل درکار افرادی که با دست کار می‌کنند.
• - کودکان 2 تا 6 ساله بیشتر از بقیه مستعد بروز علایم تحـریکـی CNS (‌هیپراکتیویتی‌، عصبانیت‌، بی‌قراری‌) و نیز تاکی‌کاردی و علائم گوارشی‌؛
• - در صورت ایجاد بی‌خوابی‌، مصرف دوز آخر چـند سـاعت قبل از خواب‌؛
• - پرهیز از تماس دارو با چشم‌؛
• - مصرف هر چه سریع‌تر دوز فرامـوش شـده ولی پـرهیز از دو برابرکردن یک دوز؛
• - در صورت درمان همزمان در یک بیمار با فـرم اسـتنشاقی بکـلومتازون‌، مصرف سالبوتامول استنشاقی 20 تا 30 دقیقه قبل از آن‌؛
• - ایجاد بهبود قابل توجه طی 60 تا 90 دقیقه‌، در غیر اینصورت مراجعه به پزشک‌؛
• - پرهیز از مصرف داروهای بدون نسخه و تجویز پزشک

نام تجاری

ventolin , proventolin , asthalin , albuterol , salbutrex , ventalex , salbodic , salamol